Matcha to zdrowie

Herbata matcha właściwości zdrowotne

Matcha jest szczególnie bogata w substancje odżywcze, dzięki specjalnej metodzie uprawy. Zgodnie z tradycją, przez około 3 tygodnie przed zbiorem krzewy herbaciane są przykrywane bambusowymi matami, aby osłonić liście przed nadmiernym bezpośrednim nasłonecznieniem. W trakcie tego procesu rośliny są w stanie wytworzyć większe ilości aminokwasów i związków bioaktywnych, w tym chlorofilu i teaniny, które odpowiadają za niepowtarzalny smak i charakterystyczny, żywy kolor matchy. Dzięki swoim właściwościom matcha uznawana jest za najzdrowszą herbatę na świecie.

Skład herbaty matcha

Matcha charakteryzuje się najwyższym poziomem substancji bioaktywnych wśród wszystkich herbat. W 2 gramowej porcji matchy znajduje się wiele witamin (A, C, E, K i B) oraz minerałów, takich jak potas, magnez i cynk. Dodatkowo dostarcza około 100-200 mg katechin. Naturalne przeciwutleniacze, stanowią aż 30% suchej masy tej herbaty i to przede wszystkim one odpowiadają za jej korzystny wpływ na zdrowie. Według badań, polifenole mają wyjątkowo silne właściwości antyoksydacyjne, porównywalne z witaminami C i E oraz karotenem i tokoferolem. Ilości tych substancji aktywnych zależą od rodzaju herbaty oraz temperatury i czasu parzenia. Co ciekawe, badania wykazują większy potencjał antyoksydacyjny matcha podczas parzenia w wysokich temperaturach >90 stopni Celsjusza. Natomiast zalecane jest parzenie w temperaturze 75-80 stopni Celsjusza, ze względu na bogatszy smak i mniejszy stopień goryczki. Natomiast temperaturę należy dostosować do indywidualnych preferencji.

Związki bioaktywne w matcha

Katechiny są rodzajem związku fenolowego, który występuje naturalnie w liściach Camellia sinensis. Zielona herbata matcha zawiera cztery główne katechiny, z których najaktywniejszą i najobfitszą jest galusan epigallokatechiny (EGCG). Katechiny wykazują wybitne działanie antyoksydacyjne, neutralizują wolne rodniki i wzmacniają aktywność detoksykacyjną enzymów. Według badań, katechiny mają większe zdolności antyoksydacyjne niż glutation, witamina C i flawonoidy.

Rutyna

Rutyna to związek polifenolowy, który działa jako silny przeciwutleniacz. Dzięki synergii z kwasem askorbinowym, może wspomóc ochronę układu sercowo-naczyniowego i wzmocnić naczynia krwionośne. Ponadto, rutyna posiada właściwości przeciwcukrzycowe i przeciwzapalne, co zapobiega patologiom związanym z cukrzycą oraz stanom pochodzenia wolnorodnikowego lub zapalnego, w tym stanom neurodegeneracyjnym. Badania wykazały, że matcha jest najbogatszym źródłem rutyny w diecie. Poziom rutyny w matcha (1968,8 mg/l) jest znacznie wyższy niż w gryce (62,30 mg/100 g), uważanej niegdyś za jej cenne źródło [1].

Kwercetyna

Kwercetyna to związek z grupy flawonoidów, który jest przede wszystkim znany ze swojego silnego działania przeciwutleniającego. To naturalny barwnik występujący w wielu roślinach, w tym w herbacie Camellia sinensis, z której pochodzi matcha. W herbacie matcha zawartość kwercetyny wynosi około 14,26 mg/1g suszu [2]. Kwercetyna ma wiele korzystnych działań dla zdrowia człowieka. Działanie przeciwutleniające pozwala jej na neutralizowanie nadmiaru rodników, co przyczynia się do zapobiegania wielu chorobom, takim jak choroby serca, nowotwory i choroby neurodegeneracyjne. Ponadto, kwercetyna wykazuje właściwości przeciwzapalne, co może pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych w organizmie. Kwercetyna ma również właściwości antyhistaminowe i antybakteryjne. W herbacie matcha kwercetyna występuje wraz z innymi flawonoidami, takimi jak EGCG. Połączenie kwercetyny z galusanem (-)-epigallokatechiny (EGCG) może nasilać działanie przeciwnowotworowe obu. Picie matcha, jako źródła kwercetyny, może przyczynić się do ogólnego wzmocnienia organizmu i zapobiegania wielu chorobom.

Teanina

Teanina jest aminokwasem występującym naturalnie w herbacie. W matcha, dzięki zacienieniu roślin, zawartość teaniny jest wyższa niż w innych rodzajach herbat. Teanina odpowiada za unikalny smak matchy, w połączeniu z kofeiną, teanina może poprawić funkcje poznawcze, takie jak koncentracja i czujność, oraz zmniejszyć uczucie stresu.

Chlorofil

Chlorofil to organiczny barwnik, który nadaje roślinom zielony kolor. Jako, że matcha na 3 tygodnie przed zbiorem jest zacieniana, stymuluje intensywniejszą produkcję chlorofilu. Ponadto, podczas przygotowywania matcha liście są zużywane w całości, co oznacza, że ilość spożywanego chlorofilu jest znacznie wyższa niż w przypadku herbat zaparzanych na sposób tradycyjny. Chlorofil jest ważnym elementem w diecie człowieka, ponieważ działa korzystnie na wiele procesów zachodzących w organizmie. Przede wszystkim, ma właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu chroni organizm przed stresem oksydacyjnym i wpływa na procesy regeneracyjne. Ponadto, chlorofil może wspomagać procesy trawienne, działać przeciwzapalnie, a nawet poprawiać stan skóry. Wszystko to sprawia, że matcha z uwagi na swoją zawartość chlorofilu, może być niezwykle korzystna dla zdrowia człowieka.

Kofeina

Kofeina to organiczny związek chemiczny, który działa jako stymulant w układzie nerwowym. Jest to jedna z najpopularniejszych substancji psychoaktywnych na świecie, stosowana do pobudzenia organizmu i poprawy wydajności umysłowej. Występuje naturalnie w wielu roślinach, w tym w kawie, herbacie i guaranie. Kofeina w matchy występuje w formie związków purynowych, takich jak teobromina i teofilina. W porównaniu do kawy, kofeina z matchy jest uwalniana wolniej i stopniowo, co zapewnia dłuższe i bardziej stabilne uczucie pobudzenia oraz zapobiega gwałtownym wahaniom stężenia cukru we krwi. Matcha charakteryzuje się stosunkowo wysoką zawartością kofeiny, wynoszącą około 40mg/1g sproszkowanej herbaty. Pomimo że kawa i matcha zawierają podobne ilości kofeiny, to matcha ma kilka zalet, które czynią ją bardziej korzystną dla zdrowia. Po pierwsze, matcha zawiera także związki fitochemiczne, takie jak katechiny i flawonoidy, które działają jako silne przeciwutleniacze i mają korzystny wpływ na zdrowie serca i układu krążenia. Po drugie, matcha zawiera L-teaninę, aminokwas, który pomaga zwiększyć poziom relaksacji i zmniejszyć stres, jednocześnie poprawiając skupienie i koncentrację. Wnioski te można potwierdzić badaniami naukowymi, które wykazały, że matcha może przyczynić się do poprawy wydajności umysłowej i fizycznej, poprawy nastroju i redukcji stresu. Dlatego też, picie matcha zamiast kawy może być dobrym wyborem dla osób szukających zdrowych sposobów na poprawę energii i wydajności.

Działanie przeciwnowotworowe matcha

Badania wykazały, że katechiny, zawarte w herbacie matcha, wykazują silne właściwości przeciwnowotworowe [4]. Katechiny hamują proliferację komórek nowotworowych, indukują apoptozę i hamują angiogenezę. Badania in vitro wykazały, że katechiny z herbaty matcha wykazują działanie przeciwnowotworowe w przypadku raka piersi, prostaty, płuc, wątroby i trzustki. Matcha to cenny element diety w profilaktyce nowotworów. Warto jednak pamiętać, że nie ma zastosowania jako substancja lecznicza, a jedynie element zdrowego stylu życia.

Matcha reguluje glukozę

Matcha może wspomagać utratę wagi i regulować poziom glukozy we krwi. Badania wykazały, że katechiny zawarte w herbacie matcha wpływają na metabolizm tłuszczów i węglowodanów. W jednym z badań stwierdzono, że picie matcha przyczynia się do zmniejszenia masy ciała, obwodu talii i poziomu cholesterolu u osób z nadwagą. Ponadto, spożywanie herbaty matcha może wpływać na regulację poziomu cukru we krwi, co przyczynia się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2.

Matcha poprawia funkcje poznawcze

Herbata matcha zawiera teaninę, która wpływa na funkcjonowanie mózgu i poprawę pamięci. Teanina działa na mózg, zwiększając poziom neuroprzekaźników, takich jak dopamina i GABA. Badania wykazały, że picie herbaty matcha przyczynia się do poprawy pamięci i koncentracji.

Matcha wspomaga układ sercowo naczyniowy

Badania naukowe sugerują, że regularne spożywanie herbaty matcha może pomóc w utrzymaniu zdrowia układu sercowo-naczyniowego. W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach, matcha wykazała korzystny wpływ na ciśnienie krwi, profil lipidowy oraz zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. U ludzi zaobserwowano, że picie matchy może obniżyć poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL oraz trójglicerydów, a także zwiększyć poziom cholesterolu HDL, który jest korzystny dla zdrowia serca. Ponadto, badania sugerują, że spożycie herbaty matcha może również poprawić funkcję naczyń krwionośnych i zmniejszyć ryzyko chorób układu krążenia, takich jak miażdżyca czy zawał serca. Warto jednak pamiętać, że w celu uzyskania tych korzystnych efektów, konieczne jest regularne spożywanie matchy w ramach zdrowej i zrównoważonej diety oraz aktywnego stylu życia [5].

[1] Kochman, J.; Jakubczyk, K.; Antoniewicz, J.; Mruk, H.; Janda, K. Health Benefits and Chemical Composition of Matcha Green Tea: A Review. Molecules 2021, 26, 85. https://doi.org/10.3390/molecules26010085

[2] Jakubczyk K. i wsp., Catechin content and the degree of its galloylation in different types of Japanese green tea, 2017.

[3] Nanjo F, Goto K, Seto R, et al. Scavenging effects of tea catechins and their derivatives on 1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl radical. Free Radic Biol Med. 1996;21(6):895-902. doi: 10.1016/s0891-5849(96)00196-1

[4] Ogunleye AA, Xue F, Michl TD, et al. Biochemical and Cellular Mechanisms of Tea Catechins in Cancer Prevention and Treatment. Antioxidants (Basel). 2021;10(1):122. doi: 10.3390/antiox10010122

[5] Sano et al. (2020). Beneficial effects of green tea catechins on pathological changes in the cardiovascular system.